«σκέφτομαι και δρω.σκέψεις για ένα φαντασιακό σχολείο ή ένα σχολείο φάντασμα»

«Γιατί κάθε πρωί με στέλνουν σχολείο;»θ' αναρωτιέσαι.

«Τι είμαι;πακέτο προς παράδοση;δεν καταλαβαίνω κι ούτε θέλω να καταλάβω! »

Λοιπόν,πρώτον αν οι γονείς σου είναι φτωχοί,σε στέλνουν στο σχολείο όχι με την έγνοια τι θα μάθεις,αλλά πόσα θα κερδίσεις και τι πτυχία θα πάρεις.Αν πάλι οι γονείς σου είναι της μεσαίας τάξης σε στέλνουν σχολείο για να σε προφυλάξουν από αυτά που μαθαίνουν οι φτωχοί στους δρόμους! Νομίζω ότι μπορείς και μόνος ή μόνη σου να διακρίνεις ότι σε κοροϊδεύουν μ'αυτό που ονόμασαν σχολείο και το έκαναν ταυτόσημο με τη μόρφωση.

Αυτό οφείλεται στην ιδρυματοποίηση των αξίων,όπως για παράδειγμα συμβαίνει η σύνδεση της υγείας με το νοσοκομείο, της ασφάλειας με την κρατική αστυνόμευση, της εθνικής ασφάλειας με την ύπαρξη στρατού, της πίστης με την εκκλησία, της επικοινωνίας με τα ΜΜΕ, της οικογενειακής ζωής με την καταναλωτική οικογένεια.

Γι αυτό το λόγο πρέπει ν'αποσυνδέσουμε τη μόρφωση από το σχολείο.Γιατι το σχολείο είναι αυτό που καθοδηγεί ζωές, διαμορφώνει την εικόνα του κόσμου, ορίζει τι είναι νόμιμο και τι όχι να γίνει.Γιατι το σχολείο παρεμποδίζει την εκμάθηση δεξιοτήτων εκτός αυτού.Γιατί το σχολείο είναι ακόμη ανεπαρκές στη δημιουργία συνθηκών για ανοιχτή, διερευνητική μάθηση ή αλλιώς ελευθεριακή εκπαίδευση (liberal education).Και ο βασικός λόγος αυτής της αποτυχίας είναι ότι το σχολείο είναι υποχρεωτικό.

Το σημερινό σχολείο ακολουθεί ένα αναλυτικό πρόγραμμα γεμάτο προκαταλήψεις και στεγανά όσον αφορά θέματα φύλων,ηλικίών,φυλών,κουλτούρας και κοινωνικών τάξεων.Εκεί ο δάσκαλος σαν τσοπάνης οδηγεί το κοπάδι όπου εκείνος επιθυμεί με το επιχείρημα της παιδικότητας των μαθητών,αλλά και της εξουσίας που του έχει παραδοθεί από το κράτος.Γιατι εξορισμού τα παιδιά είναι μαθητές. Ο θεσμός του σχολείου βασίζεται στο αξίωμα ότι η μάθηση είναι προϊόν της διδασκαλίας. Όμως το πώς θα ζούμε το μάθαμε εκτός σχολείου: να μιλάμε, να σκεφτόμαστε, να αγαπάμε, να αισθανόμαστε, να παίζουμε, να δουλεύουμε.Το πρόταγμα του σχολείου είναι «αυξημένη παραγωγή,μια ομορφότερη ζωή(στα πλαίσια του υλισμού)».

Όλοι λίγο ή πολύ έχουμε βιώσει το ζυγό του υποχρεωτικού σχολείου και έχουμε πλέον συνειδητοποιήσει ότι δεν αρκεί ένας καλός δάσκαλος για να μας εμπνεύσει να σηκωθούμε απ'τα ζεστά κρεβάτια μας!

Στην ιστορία της παιδαγωγικής υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που ασχολήθηκαν με μια,ας πούμε, διαφορετική παιδεία.Πρώτος ο Ρουσσώ ανακαλύπτει το παιδί ως παιδί.Το ότι το παιδί δεν είναι μικρογραφία του ενηλίκου,το ότι έχει τη δική του «φύση» και κατά συνέπεια ζητά από τον παιδαγωγό τα ατομικά του δικαιώματα.Αυτό που χαρακτηριστικά είχε αναφέρει ο ίδιος ήταν ότι «Κάθε ηλικία,κάθε στιγμή της ζωής έχει μια πληρότητα που ανταποκρίνεται μόνο σ'αυτήν,ένα βαθμό ωριμότητας που ανήκει μόνο σ' αυτήν.Απ' τον Ρουσσώ εμπνέεται ένας άλλος κύριος θεωρητικός της «Αποσχολειοποίησης»,ο Ιβάν Ίλλιτς(1926-) ο οποίος προτείνει

τη δημιουργία εκπαιδευτικών δικτύων που αυξάνουν τη δυνατότητα για τον καθένα να μετατρέψει κάθε στιγμή της ζωής ου σε στιγμή μάθησης, μοιράσματος και φροντίδας.Πιο συγκεκριμένα αναφέρει ότι για τη δημιουργία εναλλακτικών θεσμών για μία εκπαίδευση χωρίς δασκάλους, σχολεία, αναλυτικά προγράμματα, εκπαιδευτικό σύστημα. Το προτεινόμενο σύστημα θα πρέπει:

(α) "να επιτρέπει την πρόσβαση στους διαθέσιμους πόρους σε όλους όσοι θέλουν να μάθουν, σε οποιαδήποτε ηλικία",

(β) "να δίνει τη δυνατότητα σε όλους όσοι θέλουν να μεταδώσουν αυτά που ξέρουν να συναντούν εκείνους που θέλουν να τα μάθουν", και

(γ) "να παρέχει σε όλους όσοι επιθυμούν να ανακοινώσουν κάτι στο κοινό, τη δυνατότητα να κάνουν τις σκέψεις τους γνωστές".

Για να πραγματοποιηθεί αυτό πρέπει όλοι και όλες να έχουν ελεύθερη και χωρίς περιορισμούς πρόσβαση στα κέντρα μάθησης χωρίς να πρέπει να υπάρχει προαπαιτούμενη γνώση.

Κάτι δηλαδή που προτείνεται,αλλά και εφαρμόζεται σε διάφορες περιπτώσεις ολοένα και περισσότερο είναι η δημιουργία

1.δικτύων: δίκτυο παροχής και ελεύθερης πρόσβασης σε εκπαιδευτικό υλικό βιβλία, εργαστήρια κλπ(π.χ.αυτοοργανωμένες ανοιχτές βιβλιοθήκες)

2. δίκτυο για ανταλλαγές δεξιοτήτων

3. δίκτυο εξεύρεσης ατόμων με κοινά ενδιαφέροντα

4. δίκτυο συμβούλων σε θέματα εκπαίδευσης που θα βοηθούν γονείς, παιδιά, ενδιαφερόμενους να βρουν αυτό που θέλουν και θα βοηθούν στην οργάνωση των δικτύων.

Τέλος,η κυρίαρχη εκπαίδευση αποτελούσε και αποτελεί ίσως το σημαντικότερο μηχανισμό ελέγχου, χειραγώγησης και δημιουργίας πειθήνιων προσωπικοτήτων μέσα από μια νεκρή διαδικασία που τους ανθρώπους με φοβίες ,άγχη και τους κάνει ανταγωνιστικούς.Από την άλλη ,όταν η παιδεία λειτουργεί ως μια πράξη ενδυνάμωσης και συνειδητοποίησης των μαθητών και των μαθητριών,τότε τα θα είμαστε όλοι ικανοί να διαβάζουμε ,εκτός από τη λέξη,και τον κόσμο.Έτσι, δημιουργούνται οριζόντιες δομές και κομμάτια της κοινωνίας παίρνουν την εκπαίδευση στα χέρια τους από τα κάτω.Παραδείγματα τέτοια είναι τα Ζαπατιστικά σχολεία,τα σχολεία ιθαγενικών και αγροτικών κινημάτων στον κόσμο(π.χ. του MST στην Βραζιλία και του nba στην Ινδία),τα εργαστήρια και οι κύκλοι αυτομόρφωσης σε αυτοδιαχειριζόμενους χώρους και καταλήψεις,τα παιδικά στέκια και τα σχολεία όπως το Paideia.Όταν λοιπόν η Μόρφωση αφουγκράζεται τα χαρακτηριστικά της ελευθεριακής παιδαγωγικής τότε η κοινωνική επανάσταση θα έχει ένα πιο σταθερό υπόβαθρο.

Κλείνω με την απάντηση του Νηλ για το πώς μπορούμε να κάνουμε τα παιδιά μας ευτυχισμένα:«Καταργείστε κάθε καταναγκασμό.Αφήστε το παιδί σας ελεύθερο.Μν το σπρώχνετε εδώ κι εκεί.Μην προσπαθείτε να το επηρεάσετε.Μην του κάνετε κηρύγματα.Μην το υπερτιμάτε.Δεν υπάρχει κανένας λόγος που να δικαιολογεί και τον παραμικρό καταναγκασμό του παιδιού,Μπορεί να μη συμφωνείτε με την απάντησή μου.Αλλά αν απορρίπτετε την απάντηση μου,είστε υποχρεωμένοι να βρείτε μια καλύτερη απάντηση».